O'ayuwa Nantu

Lonto Wikipedia, ensiklopedia pereyi bahasa Hulontalo
O'ayuwa Nantu

O'ayuwa Nantu yito o'ayuwa da'a boli motanggalo hitumula flora wawu fauna endemic to Paguyaman, towolota lo 3 kabupaten to Provinsi Gorontalo. Tilanggulaliyo O'ayuwa Nantu sababu ngohuntuwa ayu Nantu hitumula to delomo o'ayuwa botiya. Woluwo olo ayu Rao u da’a hitumula teeye. Ngopohiya lo titilahepo ayu, teeye olo hitumula 90 spesies lo burungi, 35 lodalala u endemik meyambo bo odungga teeye wawu diya'a to tambati uweewo.

Dudutu wawu tanggalo[boli'a | boli'a bungo]

Dudutu lo o’ayuwa botiya to wolota lo 3 kabupaten to Provinsi Gorontalo, de’uwito yito Kabupaten Gorontalo, Kabupaten Boalemo wawu kabupaten Gorontalo Utara. O’ayuwa Nantu ma lowali Suaka margasatwa payu putusani lo Menteri Kehutanan to tuladiyo Surat Keputusan bernomor 573/Kpts-II/1999 tanggal 22 Juli 1999 seluas 31.215 hektar. To’u diipo lodehu putusani botiye, o’ayuwa Nantu statusliyo kawasan hutan lindung seluas 13.500 hektar, hutan produksi terbatas (14.830 hektar), hutan produksi (1.695 hektar), dan hutan produksi yang dapat dikonversi (1.190 hektar). Dabo taawunu 2010, payu SK 325/Menhut-II/2010, SM ma iloduhenga tanggaliyo lowali 51.507,3 hektar. O’ayuwa botiye tuwa-tuwanga to delomo Rencana Tata Ruang Wilayah Provinsi Gorontalo piloposadiyaliyo mowali Taman Nasional Nantu Boliyohuto Taawunu 2013, datahu Nantu pilopotatapuliyo wilayah Kesatuan Pengelolaan Hutan Konservasi (KPHK) Nantu payu Keputusan Menteri Kehutanan Republik Indonesia dengan nomor SK 990/MENHUT-II/2013.[1]

Tuwango o'ayuwa[boli'a | boli'a bungo]

Hulangiyo

To o’ayuwa botiya woluwo binatangi u diyaluwo to lipu u wewo, odelo Anoa (Bubalus depressicornis), Hulangiyo (Babyroussa babyrussa), Dihe lo Sulawesi (Macaca heckii), Tarsius (Tarsius spectrum), Boyi lo o'ayuwa (Sus celebensis).[2] Hulangiyo lo o'ayuwa nantu botiya ma otawa lo tawu to Eropa enggadu taawunu 1650, sababu ma gilambari lo tawu lo Walanta tanguliyo te Pido. Gambari botiye pilohutuliyo sababu tiyo lo'otapu bakakawu lo lunggungo Hulangiyo to'u boyito.[3] Boyi ayuwa botiya he'alupa lotawu wawu potali limongoliyo ode Minahasa, sambe ma he'ilango bolo odelo 500 apingo to taawunu 1980. Dabo sa'ati botiya ma diliniliyo ta mongalupo sambe ma iloduhenga jumula sababu ma lohala'o wawu kira-kira woluwo 3.000 ekor," odito uwalo Kepala Laboratorium Konservasi Biodiversitas Unsrat, Manado Dr John Tasirin.[4] To o’ayuwa botiya olo tumu-tumulo 90 spesies lo burungi, 35 liyo spesies endemik lo Sulawesi. O’ayuwa botiya olo ma lowali ta modaha wawu mopowoluwo lo taluhu ode mongotawu ta hitolawa to kambungu to tili lo o’ayuwa wawu to huliyaliyo lo buta’iyo lo Paguyaman.

O’ayuwa Nantu de uyi-uyito tambati u mopiyohu olo tumulo lo Anoa, Boyi rusa wawu satwa endemik lo Sulawesi u wewo. Anggadu 1996, Boyi rusa ma lowali langka wawu daha-daha olo totombuluwa lo Indonesia wawu buto’o lo Internasional sababu ma tutuwanga to buku mela lo IUCN wawu CITES.

Uwalo li Abdul Harus Mustari, dosen lo IPB Bogor, o’ayuwa Nantu uyito tambati u mopiyohu olo satwa endemik, tidiyo olo Boyi rusa to datahu lo Sulawesi. Sababu to o’ayuwa botiya woluwo taluhu mopatu u tuwa-tuwanga lo Sulphur wawu watingo, wawu lawatiyo lo o’ayuwa botiya 40 km montho pentadu. O’ayuwa Nantu botiya tambati mopiyohu wanu ohila mo’onto boyi rusa u ma lowali maskot lo Sulawesi.

Potensi wisata[boli'a | boli'a bungo]

Tilolahepa lo hutiya hitumula suburu teye. Suaka margasatwa botiya lebe mopiyohu tanggulala suaka margasatwa Rao sababu dadata ayu Rao u dudulamanga hitumula teeye.[5] BBC London, NHK Japangi wawu TV Prancis ma lona’o mayi, lotekeni wawu lohama video lo o’ayuwa Nantu, odito olo media nasional. Lynn Clayton de uyito peneliti lonto Universitas Oxford ma 20 tawunu loma’o meneliti Boyi rusa to o’ayuwa Nantu wawu lohutu buku "Conservation Biology of the Babirusa in Sulawesi, Indonesia".[6]

O'ayuwa Nantu mowali pohutuwalo tambati mopo’olato lo binatangi wawu pilomulo wanu tawu-tawuwalo, sikola, perguruan tinggi wawu mongo peneliti ma lopohuna o'ayuwa Nantu odelo pusat studi lingkungan. Ngopohiya leeto o'ayuwa olo botiya mowali pohutu tambati wisata alam u mowali na'o mayi lo tawu. Masatiya debo ngohuntuwa ta hepotahude mayi mopasiyari ode o'ayuwa botiye. Tumuwoto ode o'ayuwa botiye tawu musi momayari Rp. 20.000 wonu wisatawan nusantara wawu Rp. 250.000 ngohuyi wonu tawu deli monto luar negeri.[7]

Referensi[boli'a | boli'a bungo]

  1. Nantu, Rumah Terbaik Satwa Endemik Sulawesi Ini Diusulkan Jadi Taman Nasional diakses 22 Maret 2018
  2. Biodiversitas Hutan Nantu Dipromosikan sebagai Destinasi Wisata Terbatas diakses 22 Maret 2018
  3. Babi Rusa Hutan nantu Telah Dikenal di Eropa Sejak Tahun 1650 Diarsipkan 2018-03-31 di Wayback Machine. diakses 22 Maret 2018
  4. Babi Rusa Beruntung Punya Hutan Nantu diakses 22 Maret 2018
  5. Hutan Nantu Rimba Purba Kaya Flora dan Fauna Diarsipkan 2018-03-31 di Wayback Machine. diakses 22 Maret 2018
  6. Lynn Clayton, Perempuan Inggris Penjaga Hutan Gorontalo diakses 22 Maret 2018
  7. Daya Tarik Hutan Nantu yang Kerap Dikunjungi Wisatawan diakses 22 Maret 2018