Istanbul

Lonto Wikipedia, ensiklopedia pereyi bahasa Hulontalo
Istanbul
İstanbul
Lihat keterangan
Searah jarum jam dari atas: Tanduk Emas antara Karaköy dan Tanjung Seraglio, termasuk Kawasan Bersejarah Istanbul; Menara Leandros; jalur trem nostalgia di Jalan İstiklal; distrik bisnis Levent dengan Istana Dolmabahçe; Masjid Ortaköy di depan Jembatan Bosporus; dan Hagia Sophia.
Logo resmi Istanbul
Emblem dari Munisipalitas Metropolitan Instanbul
Turki, dengan Istanbul ditunjukkan di barat laut di sekitar sebidang kecil daratan yang dikelilingi laut
Turki, dengan Istanbul ditunjukkan di barat laut di sekitar sebidang kecil daratan yang dikelilingi laut
Istanbul
Lokasi di Turki
Peta
Koordinat: 41°00′49″N 28°57′18″E / 41.01361°N 28.95500°E / 41.01361; 28.95500
Negara  Turki
Wilayah Marmara
Provinsi Istanbul
Didirikan sebagai Bizantium Templat:Circa 660 SM[lower-alpha 1]
Konstantinopel Templat:Circa 300 M
Istanbul Templat:Circa 1930[lower-alpha 2]
Distrik 39
Pemerintahan
 • Wali kota Ekrem İmamoğlu (Templat:Polparty)
Luas[2][3][lower-alpha 3]
 • Kota 1.166 - 1.830 km2 (Bad rounding here460 sq mi)
 • Metro 5.343 km2 (Bad rounding here2,100 sq mi)
Penduduk (31 Desember 2015)[4][5][6]
 • Kota 14,025,646
 • Peringkat ke-1 di Turki
 • Kepadatan 7.664 - 12.029/km2 (Bad rounding here−23,000/sq mi)
 • Kota 14,100,000
 • Metro 14,657,434
 • Kepadatan metro 2.691/km2 (Bad rounding here7,000/sq mi)
Demonim Inggris: Istanbulite(s)
Turki: İstanbullu(lar)
Zona waktu EET (UTC+2)
 • Musim panas (DST) EEST (UTC+3)
Kode pos 34000 sampai 34990
Kode wilayah (+90) 212 (sisi Eropa)
(+90) 216 (sisi Asia)
Plat kendaraan 34
Situs web Situs web resmi Istanbul[7]

Istanbul (/ˌɪstænˈbuːl/ meyalo /ˌiːstɑːnˈbuːl/ bahasa Turki: İstanbul), u to delomo sojara hetanggulo lotawu Konstantinopel deuwito kota Konstantin wawu Bizantium[8], yito kota tuwawu to Turki u lowali pusat perekonomian, budaya, wawu sojara lo negara boyito. Istanbul botiya kota lintas benua to Eurasia u panta-pantangoa to Selat Bosporus to wolota lo Deheto Marmara wawu Deheto Moyitomo.[9] Pusat podahangiyalo wawu sojaraliyo dutu-dutu imbihu Eropa, wawu odelo tolo tayadu tuwango lipuliyo hitolawa to imbihu Asia. [10] Kota botiya maa lowali pusat pemerintahan lo Munisipalitas Metropolitan Istanbul (titihede wolo Provinsi Instanbul) oluwo lo wilayah botiya tuwangolipuliyo 14 juta lota. Istanbul lowali tala tuwawu lo kota modeto’a da’a tawuliyo, duta-duta’a to lenggota olomiyo to dunia, wawu lowali tala tuwawu kota uda’a to Eropa.

Pilopotihuliyo wolo tanggula Bizantium sekitar taawunu 660 SM to tanjung kiki’o tanggula Sarayburnu, kota botiya maa yilumayi’o lowali tala tuwawu kota paralu da’a to delomo sojara. To taawunu 330 Masehi, kota botiya muli pilopotihuliyo wolo tanggula Konstantinopel wawu maa lowali ibu kota lo kekaisaran 16 abad hihewoliyo, de’uwitoyito Kekaisaran Romawi 330 - 1204 wawu Bizantium 1261 -1453, wawu Utsamniyah meyalo Ottoman 1453 -1922. Kota botiya uda’a nilailiyo ode lolayi’o agama Kristen to jaman Kekaisaran Romawi wawu Bizantium to’u diipo pilopota’alikuliyo lo Kesultanan Utsmaniyah to taawunu 1453 wawu maa lowali bilulo’a lo Isilamu wawu Kesultanan Utsmaniyah.

Posisi u strategis lo kota Istanbul to Jalur Sutera u borsejarah[11], jaringan-jaringan lo kareta monao to Eropa wawu Timur Tengah, wawu tuawu-tuawuliyo jalur lo deheto mealo Laut Hitam wawu Mediterania, lo'otapu mayi tuawu populasi kosmopolitan openu lebe berkurang mao anggadu popotihuloliyo Republik Turki to tawunu 1923. Yilapata diila popohunalo sababu woluo ibu kota baru hiheolio masa periode antar perang, kota botiya mo'otapu mohualinga poli dudutu paraluliyo. Populasi lo kota botiya oduhenga po'opulu lipat anggadu tawunu 1950an yilapata migran-migran londo nga'amila Anatolia pindah ode kota botiya wawu batasi-batasi lo kota po'otanggalolo de'ula menampung timongolio.[12][13] Dadaata lo festival budaya, film, musik, wawu seni powoluwo to pulito abad ke-20 watu debo pohutuwolo ode kota botiya sambe masa tiya, to'u upo'opiohulo infrastruktur lo'otapu tuawu jaringan transportasi u kompleks.

Ngoheli ma 12,56 yuta tau lo assingi lonao ode kota Istanbul botiya ode tawunu 2015, limo lo tawunu lapato umolandulio odelo tuawu Ibukota Kebudayaan Eropa, u mopo'owali kota botiya odelo patuju wisata populer da'a olimolio to dunia.[14] Atraksi mopiyohu kota botiya uyito-yito pusat lo sojaralio, u ngotayadu antaraliyo dapu-daputari odelo Situs Warisan Dunia UNESCO; pusat hiburan wawu budayaliyo woluo ode sepanjang pelabuhan alami kota botiya, uyito-yito Tanduk Emas, to Distrik Beyoğlu. Bilohe odelo tuawu kota global, Istanbul woluo tala tuawu perekonomian metropolitan lo tutumuloliyo tercepat to dunia. Bilohe odelo kota global,[15] Istanbul woluo tilala tuawu perekonomian lo tutumulo mayi tercepat to dunia.[16] Kota botiya mowali timihulo lo tambatiliyo lo kandori lo pusat mondo daadata perusahaan wawu media massa Turki wawu monyumbang lebe mayi seperempat produk domestik bruto lipu boyito.[17] Ode memanfaatkan revitalisasi wawu ekspansiliyo u molinggahu, Istanbul mengajukan tiyo odelo tauliyo lo bele penyelenggara Olimpiade Musim Panas sebanyak po'olimo modelomo wakutu duluo pulo taawunu.[18]

Topomini[boli'a | boli'a bungo]

Raja Konstantinus I

Tanggulo kota botiya otawalo bungaliyo de'uwito Bizantium (bahasa Yunani: Βυζάντιον, Byzántion; bahasa Enggeleti: Byzantium), tanggulo kota botiya wohiyalo to'u pondirianliyo ode mongo mukim to Megara ngohelili tawunu 660 SM[19]. Tanggulo Bizantium botiya londo o ngota, de uwito Byzas. Tradisi Yunani Kuno mopodulungo olongia ngota legendaris lu tunggulo boyito odelo tauwa londo lo tau mayi Yunani. Mongo ahli modern lohendobu de'uyito-yito u tanggulo Byzas botiya de'uyito ngota Thrakia mealo londo Iliria, wau ole sababu boyito woluo to'udipo tambati tola-tola Megara boyito.[20]

Yilapato te Konstantinus Agung mopo'owali oliyo odelo ibu kota bohu to wilayah matolodulahu Kekaisaran romawi botiya to tawunu 330 M, kota botiya lapatao otawalo lo tau de'uwito tanggulo mayi Constantinopolis (Konstantinopel), u sama madelo huhutu Latin londo "Κωνσταντινούπολις" (Konstantinoúpolis)—berarti "Kota Konstantinus"[19]. Tiyo olo mopo'otao tanggulo Nova Roma wawu versi Yunaninya, Νέα Ῥώμη" Nea Romē (Roma Baru), dabo botiya diila popohuna lo'u motanggalo[21]. Konstantinopel debo mowali tanggulo to umuumu da'a to popohuwaliyo to otolopa sambe berdirinya republik islam Turki; Kostantiniyye (bahasa Turki Utsmaniyah: قسطنطينيه) wawu İstanbul uyito-yito u tanggulo to pohunawa odelo popohunaliyo ole Dinasti Utsmaniyah hiheolio lo pamarenda limongoliyo[22]. Masa tiya tau lo Turki menganggap popohunaliyo Konstantinopel ode merujuk kota botiye meyalo pemerintahan Utsmaniyah (londo pertengahan abad 15) dila banari delo politik, dabo diila akurat dabo historis.[23]

Sambe lomao abad ke-19, kota botiya lo'otapu mayi tanggulo uwewo u popohunalo lo tau aasingi mealo tau Turki. Bangsa Eropa mopohuna Konstantinopel ode momilohu to ngo'aami kota botiya, dabo-sebagaimana olo tau turki-mopohuna tanggulo Stamboul ode momilohu semenanjung berdinding woloto Tanduk Emas wawu Deheto Marmara.[23] Pera (londo kata Yunani "Πέρα" u berarti "to seberang" mealo "to diluari") po'olo popohunalo ode momilohu lipu to woloto Tanduk Emas wawu Selat Bosporus, dabo tau Turki olo mopohunalo tanggulo Beyoğlu (masa tiya moali tanggulo resmi tala tuwawu distrik konstituen kota botiya)[23]. Muloolo Islambol (u berarti "Kota Islamu" mealo "Dadaata wolo Islamu") matima'o popohunalo to delomo bahasa ngohui-ngohui mota momilohu ode kota botiya, wawu terukir modelomo ngoolo doi logam lo Utsmaniyah[24], dabo uyakini de'uwito tanggulo botiya uyito-yito asali mula londo tanggulo masa tiya, İstanbul, pahulo ode fakta u motombango uyito-yito tanggulo masa tiya woluo molamingo to'udipo tanggulo Islambol otawalo wawu hiambola to'udipo penaklukan Utsmaniyah ode kota botiya.[19]

Sojara[boli'a | boli'a bungo]

Artefak-artefak Neolitikum u yilotapu lo arkeolog bungaliyo to abad 21 maa longohi potunu semenanjung Istanbul u osojarah botiya maa woluwo tawuliyo inggidu milenium -7 SM.[25] Bilulo'a lo tawu bungaliyo botiya, uda'a ma'analiyo to delomo loladu tawu to sa'ati Revolusi Neolitik lonto Pobbutuwa ode Eropa, to'u diipo ilodungga lo taluhe bulabolo.[26][27][28][29] Bilulo’a lo manusia imbihu Asia, to datahu Fikertepe asaliliyo lonto periode Zaman tombaha, wolo artefak-artefak limongoliyo hetulade taawunu 5500–3500 SM.[30] To imbihu Eropa, membidu hudiyo lo (Sarayburnu), woluwo bilulo’a tuwawu tanggula Thrakia to awali lo milenium -1 SM. Penulis-penulis modern mopo'aita olio wolo toponim Thrakia Lygos, u lapalio ole Plinius yang Tua odelo tanggulo tuawu lo bohulio ode situs Bizantium.[31]

Sojara lo kota botiya tilumula to taawunu 660 SM. Byzántion (Bizantium) pilopotihuliyo to tawunu 667 SM. Mongo ahali lo sojara hepobutola taawunu mopatato u pilopotihulaliyo lo kota botiya, de-uyito pemukim-pemukim mondo Yunani, deuyito Megara mopotihulo Bizantium to sisi Eropa londo Selat Bosporus. Pemukim-pemukim momongu ngobotu akropolis u membidu wolo Teluk Emas to situs lo perrmukiman Thrakia bohulio mula, sambe mohundude perekonomian kota u boheli lo pilotutulio mai botiya.[32] Kota boito mo'orasa masa limbu-limbu'o pamarendah Persia to pergantian abad ode 5 SM, dabo bangsa Yunani mohehu mohualingo hiheolio Perang Yunani-Persia.[33] Bizantium lapatao berlanjut odelo tayadu londo Liga Athena wawu penerusliyo, Kekaisaran Athena Oluolio, to'udipo mo'otapu kemerdekaan to tawunu 355 SM.[34] Sababu malohiiheo monjalin aliansi wolo bangsa Romawi, Bizantium wolo resmi moali tayadu mondo Kekaisaran Romawi to tawunu 73 M.[34] Putusani lo Bizantium ma'o motitiwambi Pescennius Niger, tangota perampas kawasa lo Romawi, mota molaawani Kaisar Septimius Severus mohutu olio musi momayari mahale haragaliyo; sa'ati Bizantium ta'aluku to tawunu 195 M, pengepungan hiheolio dulo tawunu ta lolola kota boyito to koadaan lo andulu.[35] Limo lo tawunu lapata'o Severus mamomongu Bizantium poli, wawu kota boito mo'otapu mohualingo - wawu, modungohe ngoolo catatan, molaodu - kemakmuran u to'udipo lio.[36]

Kebangkitan dan kejatuhan Konstantinopel[boli'a | boli'a bungo]

Konstantinus Agung ma mowali kaisar mondo mo'aami Kekaisaran Romawi to hulalo lo September 324. Dulo hula lapata'o tiyo bilangi roncana mohutu kota nasarani u bohu mola lo gandio Bizantium.[8]

Era Utsmaniyah dan Turki[boli'a | boli'a bungo]

Geografi[boli'a | boli'a bungo]

Istanbul botiya dutu-dutu to Turki otolopa lo deheto to delomo lo Kawasan Marmara lo'u motanggalo wilayah nga'amila 5.343 kilometer persegi. Selat Bosporus, u mopo'aito Deheto Marmara wawu Deheto Moitomo, molayade kota botiya mowali sisi Eropa, Thrakia - deuyito-yito pusat-pusat ekonomi wawu sojarah, wawu sisi Asia, Anatolia. Kota-kota botiya he tayaduliyo wolo Tanduk Emas, tuawu pelabuhan alami u mongenggade semenanjung totoonu muloloo Bizantium wawu Konstantinopel timihulo. Modunggaya Deheto Marmara, Selat Bosporus, wawu Tanduk Emas to pusat Istanbul masa tiya lolameliyo berbagai pasukan penyerang hiheolio ribuan tawuunu wawu debo mowali tuawu ciri khas lanskap modeliyo kota botiya.[37]

Madelo modeliyo Roma botiya, semenanjung bersojarah Istanbul konon dicirikan wolo pitu bukit, totoonu to yitatoliyo masing-masing woluo tihi lo kekaisaran. Sisi daa motolodulahu wolo bukit-bukit botiya de'uyito-uyito situs Istana Topkapı to Sarayburnu.[38] To yitato sisi u berlawanan mondo Tanduk Emas woluo bukit uwewo u modeliyo kerucut wolou distrik Beyoğlu modern dutu-dutu teto. Sababu ode topografiliyo, bangunan-bangunan to Beyoğlu porna lo bangulo wolo bantuan didingo lo ponahan u bertingkat, wawu dalalo to huhuto modelomo model lo wala'o walao lo tu'adu.[39] Üsküdar botiya to sisi lo Asia mopobilohu mayi karakteristik perbukitan u sama, dataranliyo ngo'idi-ngo'idi tuhu-tuhuta ode pendadu Bosporus, dabo lanskap to Şemsipaşa wawu Şemsipaşa lebe curam, madelo tuawu tanjung kiki'o. Bondo'o u molanggato to delomo Istanbul de'uyito Bukit Çamlıca, lo langga-langgato 288 meter.[39] Tayadu utara lo Istanbul rata-rata lebe molanggato dibandingkan wolo pendadu lo hulialio; ngoolo lokasi melebihi 200 meter, wawu ngoolo pendadu woluo tebing-tebing curam u madelo fyord, terutama to ngohelili ujung utara Selat Bosporus u mehu'o ode Deheto Moitomo.

Iklim[boli'a | boli'a bungo]

Data iklim Istanbul (Sarıyer), 1954–2013
Bulan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agt Sep Okt Nov Des Tahun
Rekor tertinggi °C (°F) 22.0
(71.6)
23.2
(73.8)
29.3
(84.7)
33.6
(92.5)
34.5
(94.1)
40.5
(104.9)
41.5
(106.7)
39.6
(103.3)
36.6
(97.9)
34.0
(93.2)
26.5
(79.7)
25.8
(78.4)
41.5
(106.7)
Rata-rata tertinggi °C (°F) 8.5
(47.3)
9.0
(48.2)
10.8
(51.4)
15.4
(59.7)
20.0
(68)
24.5
(76.1)
26.5
(79.7)
26.7
(80.1)
23.6
(74.5)
19.1
(66.4)
14.7
(58.5)
10.8
(51.4)
17.47
(63.44)
Rata-rata harian °C (°F) 5.6
(42.1)
5.7
(42.3)
7.0
(44.6)
11.1
(52)
15.7
(60.3)
20.4
(68.7)
22.8
(73)
23.0
(73.4)
19.7
(67.5)
15.6
(60.1)
11.4
(52.5)
8.0
(46.4)
13.83
(56.91)
Rata-rata terendah °C (°F) 3.2
(37.8)
3.1
(37.6)
4.2
(39.6)
7.7
(45.9)
12.1
(53.8)
16.5
(61.7)
19.5
(67.1)
20.0
(68)
16.8
(62.2)
13.0
(55.4)
8.9
(48)
5.5
(41.9)
10.88
(51.58)
Rekor terendah °C (°F) −11.0
(12.2)
−8.4
(16.9)
−5.8
(21.6)
−1.4
(29.5)
3.0
(37.4)
8.5
(47.3)
12.0
(53.6)
12.3
(54.1)
7.1
(44.8)
0.6
(33.1)
−2.2
(28)
−7.0
(19.4)
−11
(12.2)
Presipitasi mm (inci) 105.3
(4.146)
77.3
(3.043)
71.8
(2.827)
44.9
(1.768)
34.1
(1.343)
34.0
(1.339)
31.6
(1.244)
39.8
(1.567)
57.9
(2.28)
87.7
(3.453)
101.3
(3.988)
122.6
(4.827)
808.3
(31.825)
Rata-rata hari hujan atau bersalju (≥ 0.1 mm) 17.5 15.2 13.8 10.4 8.1 6.0 4.2 4.9 7.3 11.2 13.3 17.3 129.2
Rata-rata sinar matahari bulanan 71.3 87.6 133.3 180.0 251.1 300.0 322.4 294.5 243.0 164.3 102.0 68.2 2.217,7
Sumber: Layanan Meteorologi Negara Turki (matahari, 1960–2012)[40][41][42]

Landskap Kota[boli'a | boli'a bungo]

To'u diipo pilopota'aluku lo Kesultanan Utsmaniayah (Ottoman), Distrisk Fatih lowali nga'amila wilayah lo kota Istanbul, to imbihu ngotauwali lo Kota Genoa to Galata. Benteng-benteng dudaha lo Genoa ngohuntuwa maa yilohubiyo to abad 19, bolo piloposisaliyo Menara Galata, mongohi ruwasi mopo'otanggala kota ode tilayo.[45] Galata masatiya maa lowali tayadu lo Distrik Beyoğlu, u yilowali pusat hiburan wawu komersial to Lapangan Taksim.[46]

Istana Dolmabahce, bubu'a lo pemerintahan periode pulitiyo lo Utsmaniyah, bilulo'aliyo to Beşiktaş, papasiya to tilayo lo Beyoğlu, ngotuwali lo Stadion BJK İnönü, bubu'a lo klub olahraga panggola to Turki. Hudungu uda'a lo pemerintahan Kesultanan Utsmaniyah tangguliyo "Gerbang Agung" meyalo Bâb-ı Âli to delomo bahasa Turki Utsmaniyah, de'uwitoyito hudungu damango to Kota panggola membidu Top Kapi.[47] Bakasi lo Desa Ortaköy to Distrik Beşiktaş, tangguliyo maa pilolangguliyo ode Tihi Ortaköy, dudutuliyo to ngohilaya'o Selat Bosporus totili lo Jembatan Bosporus. To biihu Selat Bosporus imbihu tilayo utara woluwo tililahepo lo yali, de'uwitoyito bele dudula'a wawu mewah, u bungaliyo bilongu lo kaum elit wawu bangsawan to abad 19, u potirahatiya limongoliyo to sembo lo polodulahe.[48]

To Istanbul tantu-tantu diya'a taman uda'a, dabo ngohuntuwa taman hilolade to kota botiya. Taman Gülhane wawu Taman Yıldız awaliliyo wayito paango istana Topkapi wawu istana Yildiz, dabo lapatiyo ma'o maa biloli'o pilohutu taman u hu'o-hu'o ode tawu daata to dekade awali Republik Turki.[49]

Taman uweewoliyo, Fethi Paşa Korusu, dudutuliyo to datahu to tili lo Hulude Bosporus to Anatolia, to'u ngotuwali lo Istana Yildiz. Ngohilaya'o imbihu Eropa wawu membidu Hulude Fatih Sultan Mehmet, woluwo Taman Emirgan. Taman botiya to bungaliyo mayi, ta ohu'uwo mongo ta'uwa lo Utsmaniyah. Taman botiya tanggaliyo 47 hektare, masahuru otawa lo tawu sababu ngohuntuwa tililahepo pilomulo wawu festival tulip timi'idu taawunu u hepohutuwoliyo anggadu taawunu 2005.[50]

Arsitektur[boli'a | boli'a bungo]

Pemerintahan[boli'a | boli'a bungo]

Anggadu taawunu 2004, Istanbul loali tuawu kota wolo batas-batas munisipal u merangkap batas-batas provinsiliyo.[51] Kota botiya, u dianggap odelo Ibukota Provinsi Istanbul, dikelola ole Munisipalitas Metropolitan Istanbul (MMI) u mongaaturu 39 distrik londo provinsi-kota botiya.

Dadaata pemukiman kiki'o u meembidu wolo pusat-pusat lo tau u utama to Turki, termasuk Istanbul, popomasolo to delomo kota utamaliyo masing-masing hiheolio lo bohulio lo taawunu 1980-an, sambe mo'otapu menghasilkan munisipalitas-munisipalitas metropolitan.[52] [53] Badan pengambil putusani botiya to Munisipalitas Metropolitan Istanbul de'uyito Dewan Munisipal u anggotaliyo mondo dewan-dewan distrik.

Demografi[boli'a | boli'a bungo]

To ngohilaya'a lo sojaraliyo, Istanbul lo tuladu oliyo tilala tuawu kota u damango daa to dunia. To taawunu 500 M, Konstantinopel porna lo woluo woloto 400.000-500.000 penduduk, molaodu u mohiiheo, Roma, odelo kota u damango daa to dunia.[54] Konstantinopel u gandiapo wolo kota-kota bersojarah u utama uwewoliyo, madelo Baghdad, Chang'an, Kaifeng, wawu Marw, dutu-dutu to posisi kota modeto'o daa sambe abad ke-12. Openu diila porna mohualinga lo mowali u damango daa to dunia, dabo masih debo mowali kota u damango daa to Eropa mondo taawunu 1500 sambe 1750, to'u dikalahkan ole London.[55]

Badan Pusat Statistik lo Turki botiye mohendobu mayi jumulah populasi lo Munisipalitas Metropolitan Istanbul woluo 14.377.019 tau to taawunu 2014, ngoheli 19 persen populasi negara botiye.[56] To uwewo ngoheli de'uyito, to sa'ati u sama botiya, populasi to delomo batasi lo kota woluo 14.025.646 tau.[57]

Kelompok etnis wawu keagamaan[boli'a | boli'a bungo]

Politik[boli'a | boli'a bungo]

Ekonomi[boli'a | boli'a bungo]

Budaya[boli'a | boli'a bungo]

Rekreasi wawu hiburan[boli'a | boli'a bungo]

Olahraga[boli'a | boli'a bungo]

Media[boli'a | boli'a bungo]

Pendidikan[boli'a | boli'a bungo]

Pelayanan publik[boli'a | boli'a bungo]

Transportasi[boli'a | boli'a bungo]

Kota kembar[boli'a | boli'a bungo]

Referensi[boli'a | boli'a bungo]

  1. Room 2006, hlm. 177
  2. "City mayors:Largest cities in the world by land area, population and density". citymayors.com. Diakses tanggal 26 June 2015. 
  3. Brown, DR. Evrick. Walking in the European City. 
  4. "Turkey: Provinces and Major Cities". www.citytpopulation.de. Citypopulation. 31 December 2014. Diakses tanggal 26 June 2015. The population of the Turkish cities and provinces according to census results and latest register-based tabulations 
  5. "All urban agglomerations of the world with a population of 1 million inhabitants or more". www.citypopulation.de. Citypopulation. 1 April 2015. Diakses tanggal 26 June 2015. 
  6. "The Results of Address Based Population Registration System, 2015". Turkish Statistical Institute. 31 December 2015. Diakses tanggal 28 January 2016. 
  7. "Istanbul's official website opens - TOURISM". hurriyetdailynews.com. 
  8. 8,0 8,1 Media, Kompas Cyber (2022-01-05). "Sejarah Istanbul, Byzantium, dan Konstantinopel: Kota di Dua Benua". KOMPAS.com (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2022-04-18. 
  9. VIVA, PT VIVA MEDIA BARU- (2022-01-31). "8 Fakta Menarik Tentang Kota Istanbul, Bukan Ibu Kota Turki?". www.viva.co.id (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2022-04-18. 
  10. WCTR Society; Unʼyu Seisaku Kenkyū Kikō 2004, hlm. 281
  11. Cities of the Middle East and North Africa : a historical encyclopedia. Michael Dumper, Bruce E. Stanley. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. 2007. ISBN 978-1-57607-920-1. OCLC 80014324. 
  12. Megacities : urban form, governance, and sustainability. André Sorensen, J. Okata. Tokyo: Springer. 2011. ISBN 978-4-431-99267-7. OCLC 695386946. 
  13. Urban transport and the environment : an international perspective. WCTR Society, Unʼyu Seisaku Kenkyū Kikō. (edisi ke-1st ed). Amsterdam: Elsevier. 2004. ISBN 0-08-044512-8. OCLC 56995884. 
  14. "London Retains Crown in 2015 MasterCard Global Destinations Cities Index". MasterCard Social Newsroom (dalam bahasa Inggris). Diarsipkan dari versi asli tanggal 2020-06-12. Diakses tanggal 2022-05-04. 
  15. "GaWC - The World According to GaWC 2010". www.lboro.ac.uk. Diakses tanggal 2022-05-04. 
  16. Berube, Alan (-001-11-30T00:00:00+00:00). "Global Growth on the Orient Express". Brookings (dalam bahasa Inggris). Diakses tanggal 2022-05-04. 
  17. "Regional, rural and urban development - OECD". www.oecd.org. Diakses tanggal 2022-05-04. 
  18. CNN, By Gabe LaMonica. "IOC selects three cities as candidates for 2020 Olympic Games". CNN. Diakses tanggal 2022-05-04. 
  19. 19,0 19,1 19,2 Room, Adrian (2006). Placenames of the world : origins and meanings of the names for 6,600 countries, cities, territories, natural features, and historic sites (edisi ke-2nd ed). Jefferson, N.C.: McFarland & Co. ISBN 0-7864-2248-3. OCLC 60671826. 
  20. Georgacas, Demetrius John (1947). "The Names of Constantinople". Transactions and Proceedings of the American Philological Association. 78: 347. doi:10.2307/283503. 
  21. Gregory, Timothy E. (2010). A history of Byzantium (edisi ke-Second edition). Chichester, U.K. ISBN 978-1-4051-8471-7. OCLC 320435937. 
  22. From Byzantion to Istanbul : 8000 years of a capital : June 5-September 4, 2010, Sabanci University : Sakip Sabanci Museum, Istanbul. Sakıp Sabancı Müzesi. Istanbul. 2010. ISBN 978-605-4348-04-6. OCLC 662259152. 
  23. 23,0 23,1 23,2 Encyclopedia of the Ottoman Empire. Gábor Ágoston, Bruce Alan Masters. New York, NY: Facts On File. 2009. ISBN 978-1-4381-1025-7. OCLC 435911915. 
  24. Finkel, Caroline (2006). Osman's dream : the story of the Ottoman Empire, 1300-1923. New York: Basic Books. ISBN 0-465-02396-7. OCLC 63664444. 
  25. Rainsford, Sarah (10 January 2009). "Istanbul's ancient past unearthed". BBC. Diakses tanggal 21 April 2010. 
  26. Algan, O.; Yalçın, M. N. K.; Özdoğan, M.; Yılmaz, Y. C.; Sarı, E.; Kırcı-Elmas, E.; Yılmaz, İ.; Bulkan, Ö.; Ongan, D.; Gazioğlu, C.; Nazik, A.; Polat, M. A.; Meriç, E. (2011). "Holocene coastal change in the ancient harbor of Yenikapı–İstanbul and its impact on cultural history". Quaternary Research. 76: 30. doi:10.1016/j.yqres.2011.04.002. 
  27. BBC: "Istanbul's ancient past unearthed" Published on 10 January 2007. Retrieved on 3 March 2010.
  28. "Bu keşif tarihi değiştirir". hurriyet.com.tr. 
  29. "Marmaray kazılarında tarih gün ışığına çıktı". fotogaleri.hurriyet.com.tr. 
  30. "Cultural Details of Istanbul". Republic of Turkey, Minister of Culture and Tourism. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2007-09-12. Diakses tanggal 2 October 2007. 
  31. "PLINY". web.archive.org. 2016-12-29. Archived from the original on 2016-12-29. Diakses tanggal 2022-05-07. 
  32. Çelik, Zeynep (1993). The remaking of Istanbul : portrait of an Ottoman city in the nineteenth century. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-08239-7. OCLC 26501997. 
  33. De Souza, Philip (2003). The Greek and Persian Wars, 499-386 B.C. New York: Routledge. ISBN 0-203-48902-0. OCLC 57436815. 
  34. 34,0 34,1 Freely, John (1996). Istanbul : the imperial city. London: Viking. ISBN 0-670-85972-9. OCLC 36458995. 
  35. Grant, Michael (1996). The Severans : the changed Roman Empire. London: Routledge. ISBN 0-415-12772-6. OCLC 33358786. 
  36. Limberis, Vasiliki (1994). Divine Heiress : the Virgin Mary and the creation of Christian Constantinople. London: Routledge. ISBN 0-203-03617-4. OCLC 252798872. 
  37. Gregory, Timothy E. (2010). A history of Byzantium (edisi ke-Second edition). Chichester, U.K. ISBN 978-1-4051-8471-7. OCLC 320435937. 
  38. "Governorship of Istanbul - Istanbul From a Birds Eye View". web.archive.org. 2009-05-17. Archived from the original on 2009-05-17. Diakses tanggal 2022-05-25. 
  39. 39,0 39,1 "The topography of İstanbul". www.ktb.gov.tr. Diakses tanggal 2022-05-25. 
  40. Tilala mokupe'i: Tag <ref> tidak sah; tidak ditemukan teks untuk ref bernama tsms-main
  41. Tilala mokupe'i: Tag <ref> tidak sah; tidak ditemukan teks untuk ref bernama tsms-rain
  42. "Resmi İstatistikler (İl ve İlçelerimize Ait İstatistiki Veriler)" (dalam bahasa Turkish). Turkish State Meteorological Service. Diarsipkan dari versi asli tanggal 3 November 2013. Diakses tanggal 3 December 2014. 
  43. The Yearly Measurements by Kirecburnu Station Between 1990-1999
  44. The Yearly Measurements by Bahcekoy Station Between 1990-1999
  45. Çelik 1993, hlm. 70, 169
  46. Çelik 1993, hlm. 127
  47. "Besiktas: The Black Eagles of the Bosporus". FIFA. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2015-07-12. Diakses tanggal 8 April 2012. 
  48. Moonan, Wendy (29 October 1999). "For Turks, Art to Mark 700th Year". The New York Times. Diakses tanggal 4 July 2012. 
  49. Boyar & Fleet 2010, hlm. 247
  50. Taylor 2007, hlm. 241
  51. "TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ". www.tbmm.gov.tr. Diakses tanggal 2022-05-26. 
  52. Planning and urban growth in southern Europe. Martin Wynn. London: Mansell. 1984. ISBN 0-7201-1608-2. OCLC 10725116. 
  53. Taşan-Kok, Tuna (2004). Budapest, Istanbul, and Warsaw : institutional and spatial change. Delft, Netherlands: Eburon Academic. ISBN 90-5972-041-5. OCLC 59226956. 
  54. "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. Archived from the original on 2012-09-15. Diakses tanggal 2022-05-28. 
  55. Chandler, Tertius (1987). Four thousand years of urban growth : an historical census. Lewiston, N.Y., U.S.A.: St. David's University Press. ISBN 0-88946-207-0. OCLC 14932011. 
  56. "Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)". www.tuik.gov.tr. Diakses tanggal 2022-05-29. 
  57. "Turkey: Provinces and Major Cities - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information". www.citypopulation.de. Diakses tanggal 2022-05-29. 

Catatan[boli'a | boli'a bungo]

  1. Tilala mokupe'i: Tag <ref> tidak sah; tidak ditemukan teks untuk ref bernama byz-date
  2. Nama ini telah digunakan sejak sebelum penaklukan Utsmaniyah tahun 1453, tetapi Istanbul dalam bahasa Inggris digunakan secara umum setelah Turki beradaptasi dengan abjad Latin pada tahun 1928 dan mendorong negara-negara lain untuk menggunakan nama Turki kota ini.[1]
  3. Tilala mokupe'i: Tag <ref> tidak sah; tidak ditemukan teks untuk ref bernama city-area