Sulawesi

Lonto Wikipedia, ensiklopedia pereyi bahasa Hulontalo

Sulawesi meyalo Pulau Sulawesi (bahasa Enggeleti; Celebes) tuwewu lo pulau to wilayah lo Indonesia. Pulau botiye dudutu liyo to wolota lo pulau Kalimantan wawu kepulauan Maluku. Tanggalo pulau Sulawesi 174.600 km², u damango ke 11 to dunia. To Indonesia, bo pulau Kalimantan, Sumatra wawu Papua u lebe damango lo pulau Sulawesi.

Etimologi[boli'a | boli'a bungo]

Tanggula "Sulawesi" hekiraliyo lonto bahasa-bahasa to Sulawesi Tengah de'uyito tahe "Sula" ma'analiyo "nusa" meyalo "pulau" wawu tahe "mesi" ma'analiyo "wuwate", merujuk to ta hepodahangiya lo bijih besi hasili lo tambang-tambang to Danau Matano, membidu Sorowako, Luwu Timur. Tawu lo Portugis ta yilona'omayi to abad 14-15 ta bohuliyo lopomake lotanggula "Celebes" u hepolangguliyo to pulau Sulawesi.

Geografi[boli'a | boli'a bungo]

Sulawesi botiye pulau damango opatiyo to Indonesia totibawa lo Papua, Kalimantan wawu Sumatera. Bentuk lo pulau botiye odelo hurupu "K" tihu-tihula hahayalo monto tilayo ode huliyaliyo, wawu totolu lo madala u lonu-lonuhu ode timuru, timuru laut wawu tenggara. Pulau botiye sipatanaliyo Selat Makassar to otolopa u lo'opontolo wolo pulau Kalimantan, to timuru bilu'a lo deheto Maluku lonto kepulauan Maluku. To tilayo woluwo deheto Sulawesi lo'opontolo wolo Philipina wawu to huliyaliyo woluwo deheto Jawa u malo'obu'a wolo pulau Jawa wawu Bali.

Sejara[boli'a | boli'a bungo]

Mulai abad 13 ma woluwo sumber mineral u ma yilowali bungo lopopehu lodahangi monto lipu-lipuwalo. Tawu lo Eropa ta bungaliyo yiledungga pelaut lo Portugis to tawunu 1525, yilawo lonto Maluku mololohu hulawa teeye.

Tayadu lipu[boli'a | boli'a bungo]

Pulau Sulawesi ma taya-tayade 6 (wolomo) lo provinsi:

  1. Provinsi Sulaswei Utara
  2. Provinsi Gorontalo
  3. Provinsi Sulawesi Tengah
  4. Provinsi Sulawesi Selatan
  5. Provinsi Sulawesi Barat
  6. Provinsi Sulawesi Tenggara